Nadeelcompensatie
Als u schade lijdt door een maatregel op het gebied van ruimtelijke ordening, kunt u in aanmerking komen voor nadeelcompensatie.
Vanaf 1 januari 2024 kunt u geen planschade meer aanvragen. Hiervoor in de plaats kunt u een beroep doen op nadeelcompensatie. U leest op deze pagina hoe dit werkt.
Wat is nadeelcompensatie?
Onder nadeelcompensatie wordt verstaan onevenredige schade als gevolg van een beslissing van de gemeente op het gebied van de fysieke leefomgeving en/of als gevolg van feitelijke (infrastructurele) maatregelen in de publieke ruimte.
Deze schade kan bestaan uit waardevermindering van een onroerende zaak, zoals een woning of een agrarisch perceel, of uit (tijdelijke) inkomensschade van een onderneming.
Voorbeelden:
- op een aangrenzend perceel mag door een wijziging van het Omgevingsplan en/of een Omgevingsvergunning ineens meer of anders worden gebouwd;
- uw buurman mag zijn bedrijf uitbreiden, waardoor uw woongenot er op achteruitgaat en uw woning in waarde daalt;
- een gewijzigde bestemming leidt voor u tot inkomensderving;
- De bestemming van uw eigen perceel of gebouw is gewijzigd waardoor de bebouwingsmogelijkheden en/of gebruiksmogelijkheden ten nadele zijn veranderd;
- De gemeente wegwerkzaamheden uitvoert waardoor uw bedrijf tijdelijk minder goed bereikbaar is.
Nadeelcompensatie is vanaf 1 januari 2024 geregeld in Afdeling 15.1 van de Omgevingswet en in Titel 4.5 van de Algemene wet bestuursrecht. Titel 4.5 Awb regelt een algemene regeling van de vergoeding (of tegemoetkoming) van schade door rechtmatig overheidshandelen. In Afdeling 15.1 van de Omgevingswet is een nadeelcompensatieregeling voor specifieke schadeoorzaken opgenomen die aansluit op de generieke regeling uit de Awb.
Deze wetten vervangen meerdere afzonderlijke wettelijke en niet-wettelijke schadevergoedingsregelingen, zoals het stelsel van planschade ex artikel 6.1 Wet ruimtelijke ordening en het huidige nadeelcompensatierecht.
Degene die de schade lijdt moet een aanvraag indienen voor die tegemoetkoming.
Welke schade komt voor vergoeding in aanmerking?
Waardeverminderingsschade / inkomensschade
Alleen schade die bestaat uit inkomensderving of waardedaling van de onroerende zaak komt voor vergoeding in aanmerking.
De schade moet veroorzaakt zijn door de gestelde schadeoorzaak (causaal verband) en daaraan ook toe te rekenen zijn.
De aanvrager moet de omvang van de schade en het causale verband aantonen en onderbouwen.
In het geval van inkomensschade moet de aanvrager financiële gegevens van de onderneming aan de gemeente verstrekken. In de regel gaat het dan om de maandomzetten (exclusief B.T.W.) en de jaarrekeningen vanaf 3 jaar voorafgaand aan de gestelde schadeoorzaak tot en met enige maanden na beëindiging van de gestelde schadeoorzaak.
Voorzienbaarheid en risicoaanvaarding (eigen schuld principe)
De schade(oorzaak) mag voor de aanvrager niet voorzienbaar zijn geweest op het moment dat de aanvrager eigenaar werd van de onroerende zaak of de onderneming. De aanvrager heeft dan het risico op de schade (actief) aanvaard.
Er is sprake van risicoaanvaarding wanneer aanvrager een relevante investeringsbeslissing heeft genomen, zoals het kopen van een woning of het ter plaatse vestigen van een bedrijf, terwijl op dat moment op basis van objectieve en door het bestuursorgaan gepubliceerde gegevens de nadelen voorzienbaar waren. Als sprake is van een investering na het moment van voorzienbaarheid, wordt ervan uitgegaan dat de benadeelde actief het risico op de (voorzienbare) schade heeft aanvaard. Deze voorzienbare schade komt dan niet voor vergoeding in aanmerking
Normaal maatschappelijk risico (eigen risico)
Binnen het nadeelcompensatierecht komt toerekenbare schade pas voor tegemoetkoming in aanmerking als deze schade hoger is dan het eigen risico van de aanvrager.
De Omgevingswet bepaalt dat het eigen risico 4% van de waarde van de onroerende zaak (voor het ontstaan van de schade) bedraagt. Dit is het wettelijk normaal maatschappelijk risico, waarvan de gemeente niet mag afwijken.
Als de onroerende zaak € 400.000 waard is, bedraagt het eigen risico dus € 16.000.
Voor andere vormen van schade, zoals (tijdelijke) inkomensschade of waardevermindering vanwege andere activiteiten als bedoeld in artikel 15.7 Ow geldt ook een aftrek vanwege het normaal maatschappelijk risico. De hoogte hiervan wordt bepaald aan de hand van het specifieke geval en de rechtspraak.
Wanneer kunt u een aanvraag indienen?
Een aanvraag kan pas in behandeling genomen worden als het besluit op grond waarvan schade wordt geclaimd, onherroepelijk is geworden. Dat is het moment dat er geen bezwaar of beroep meer tegen kan worden ingesteld.
Vanaf de datum dat het besluit onherroepelijk is, moet u de aanvraag binnen vijf jaar indienen. Daarna vervalt de mogelijkheid.
Als de schade wordt veroorzaakt door feitelijke werkzaamheden aan de weg, dan kunt u de aanvraag indienen, na aanvang van de werkzaamheden. De aanvraag kan wel pas inhoudelijk worden behandeld nadat de werkzaamheden zijn afgerond.
De aanvraag moet binnen vijf jaar na de aanvang van de werkzaamheden en het bekend worden met de schade, worden ingediend. Daarna vervalt de mogelijkheid.
Hoe kunt u een aanvraag indienen?
Voor het aanvragen van nadeelcompensatie moet u gebruik maken van het aanvraagformulier van de gemeente Westerkwartier. Wij vragen u dit formulier zo volledig mogelijk in te vullen (inclusief de gevraagde bijlagen) en per post of per email aan ons toe te zenden.
Nadeelcompensatie aanvragenWat kost het behandelen van een aanvraag?
Het behandelen van de aanvraag kost € 300. Dit wordt een drempelbedrag genoemd. De gemeente stort dit bedrag terug als er een tegemoetkoming in nadeelcompensatie wordt uitgekeerd.
Hoe lang duurt de procedure ?
De advies- en besluitprocedure is beschreven in de Verordening nadeelcompensatie(externe link) van de gemeente Westerkwartier. De procedure duurt gemiddeld één tot anderhalf jaar vanaf het ontvangst van de aanvraag en het drempelbedrag.
De procedure bestaat normaal gesproken uit de volgende stappen.
- Invullen en indienen van het aanvraagformulier (inclusief alle bijlagen)
- Ontvangstbevestiging aanvraag en controle of aan alle vereisten is voldaan
- Indien niet aan alle vereisten is voldaan, krijgt u de gelegenheid om de aanvraag aan te vullen
- Verzoek tot betaling van het drempelbedrag
- Als het bepaalde in het tweede lid van artikel 4 (niet-ontvankelijkheid of kennelijk ongegrond) niet aan de orde is, dan wordt een onpartijdig deskundige benoemd
- De deskundige verzamelt alle benodigde informatie bij aanvrager en gemeente
- De deskundige nodigt betrokkenen uit voor een (gezamenlijke) hoorzitting (digitaal of fysiek)
- De deskundige bezoekt, indien nodig, de locatie/onroerende zaak
- De deskundige stelt een conceptadvies op
- Partijen mogen op het conceptadvies reageren
- De deskundige stelt een definitief advies op
- De gemeente neemt een beslissing op de aanvraag.
Wat als ik het niet eens ben met het besluit van de gemeente?
Nadat het besluit aan u bekend gemaakt is, kunt u binnen zes weken bezwaar maken bij het college van burgemeester en wethouders.
Voordat het college een besluit neemt op uw bezwaar, wordt zij geadviseerd door de onafhankelijke commissie voor bezwaar- en beroepschriften van de gemeente Westerkwartier. Deze commissie stelt u, voor zij haar advies uit brengt aan ons college, in de gelegenheid gehoord te worden, zodat u uw standpunt naar voren kunt brengen.
Mocht u het ook niet eens zijn met het besluit op uw bezwaar, dan kunt u daarna binnen zes weken na bekendmaking van dat besluit beroep instellen bij de rechtbank. Hieraan zijn kosten verbonden (griffierechten). De rechtbank informeert u hier verder over. Kijk voor meer informatie over dit onderwerp op de website rechtspraak.nl(externe link).
