De roek
De roek is een beschermde vogel. We willen daarom in kaart brengen wat de mogelijkheden zijn om de overlast te beperken op een manier die bescherming biedt aan de roek.
Inventariseren meldingen
Inventariseren meldingen
De roek is een beschermde vogel, maar op sommige plaatsen zorgt hij voor overlast. Met dit formulier kunt u aangeven waar overlast van roeken is en waar deze uit bestaat. De meldingen registreren we per jaar. Op deze manier houden we jaarlijks bij hoe de overlast zich ontwikkelt. We reageren niet op de melding.
U kunt onder de kopjes de roek en roekenbeheerplan lezen hoe we de roek beschermen en hoe we omgaan met overlast.
De roek
De roek is een beschermde vogelsoort. Dit is geregeld in de Wet natuurbescherming(externe link). De provincie Groningen(externe link) is daarmee verantwoordelijk voor beleid, vergunningverlening en handhaving. Roekennesten en -kolonies zijn het hele jaar beschermd. Roeken kunnen overlast veroorzaken. Roeken zijn in het broedseizoen echter ook nuttig. Ze voeren dan grote hoeveelheden schadelijke insecten aan hun jongen zoals emelten.
Roeken in het Westerkwartier
De roek nestelt bij voorkeur in hoge bomen waar ze de jongen relatief veilig kunnen grootbrengen. Ze broeden in kolonies. Hun voedsel vinden ze vooral in het omliggende agrarische gebied. De gemeente Westerkwartier houdt sinds 2019 jaarlijks het aantal kolonies en het aantal bewoonde nesten bij. Het aantal is sindsdien redelijk stabiel met ongeveer 25 kolonies en zo’n 1000 broedparen. Gelukkig zorgen deze kolonies meestal niet voor overlast. Overlast wordt vooral ervaren in woonstraten binnen de bebouwde kom, waar veel mensen en veel roeken dicht op elkaar wonen.
Ervaart iedereen overlast?
Als de vogels in grote aantallen dichtbij woningen broeden kan de overlast flink zijn. Het gaat vooral om lawaai, van ’s morgens vroeg tot ‘s avonds laat. Mensen kunnen soms niet meer met het raam open slapen. Ook vogelpoep op straat en in de tuin zorgt voor viezigheid en ergernis. Een gevaar voor de volksgezondheid vormen de roeken echter niet. De gemeente heeft geen wettelijke plicht om actie te ondernemen tegen overlast.
Overlast wordt vooral ervaren bij nieuwe, snel groeiende kolonies. Dat neemt niet weg dat de overlast flink kan zijn voor wie direct naast of onder de kolonie woont. Omwonenden kunnen zelf maatregelen nemen om de overlast te beperken. Bijvoorbeeld door een beschermhoes over de auto of spullen in de tuin te doen, of een afdakje te maken om onder te zitten.
Aanpak van overlastlocaties
Bij overlast mogen roeken niet zomaar worden verstoord. Ook het weghalen en verplaatsen van nesten is niet toegestaan. Hiervoor is toestemming van de provincie Groningen nodig, via de Wet natuurbescherming. Dit is een kostbaar en zorgvuldig proces. De gemeente heeft toestemming gekregen om ernstige overlastlocaties in de bebouwde kom van Leek/Tolbert en Grijpskerk aan te pakken van 2023 tot 2026. Onder het kopje Roekenbeschermingsplan kunt u meer lezen over wat dit betekent.
Roekenbeheerplan
Aanpak van ernstige overlast
In april 2022 heeft de gemeenteraad besloten dat er een plan komt om van 2023 tot en met 2026 ernstige overlast van roeken aan te pakken. Ernstige overlast betekent dat er veel nesten zijn in woonstraten, op korte afstand van meerdere woningen, waar veel mensen last van ervaren.
Er is een plan gemaakt voor overlastlocaties in Grijpskerk en Leek/Tolbert. Voor deze ernstige overlastlocaties is een plek aangewezen waar de roeken wel ongestoord kunnen broeden. Dat noemen we een beheerlocatie. De roek heeft het liefst hoge eiken en essen in een bomenrij of een bosrand.
In het plan is aangegeven met welke methoden de roeken op overlastlocaties worden verstoord en hoe de roeken kunnen worden gelokt naar de nieuwe beheerlocaties. Dit mag alleen volgens methodes die zijn toegestaan. Zodra een roek het eerste ei heeft gelegd, moet het verjagen onmiddellijk stoppen. Hier wordt door een ecoloog op toegezien.
Hoe werkt het plan?
Witteveen Groenprojecten en Advies is in december 2022 gestart met de uitvoering van het plan voor roekenbeheer.
De eerste maatregel is het verwijderen van roekennesten op de overlastlocaties in Leek, Tolbert en Grijpskerk. Deze actie zorgt ervoor dat de roek een nieuw nest moet bouwen. Een deel van het nestmateriaal brengen de medewerkers van Witteveen naar locaties waar de roeken verder kunnen nestelen. Dit zijn de zogenoemde beheerlocaties. Roeken ruiken hun nestmateriaal. Dit is een extra reden voor de roeken om zich hier te vestigen.
Vanaf eind januari 2023 verjagen vrijwilligers de roeken op de locaties waar ze overlast veroorzaken. Hiervoor krijgen de vrijwilligers instructies van een ecoloog. Het verjagen gebeurt door de roeken te laten schrikken met knipperende zaklampen. Daarnaast worden nesten in aanbouw wekelijks verwijderd. Medewerkers van Witteveen houden gedurende het verjagen de bewegingen van de roeken en alle nestlocaties goed in de gaten. Dit gaat door tot de eerste roek een ei heeft gelegd. Het eerste ei is de start van het broedseizoen. Vanaf dat moment is verjagen verboden. We stoppen daarom met het verwijderen van de nesten en het verjagen van de roeken. De toestemming die we als gemeente hebben voor het verjagen van de roeken, geldt tot aan het broedseizoen.
Monitoren evalueren en bijstellen
Roeken laten zich niet zo maar naar andere locaties verjagen. Het zijn slimme vogels die heel kritisch zijn in de keuze van hun broedlocatie. Ze kunnen na verjagen ook (tijdelijk) op locaties gaan zitten waar ze ook niet gewenst zijn. Deze locaties worden geïnventariseerd in het najaar, als de bladeren weer van de bomen zijn gevallen, zodat de nesten goed te tellen zijn. Ze worden dan onderdeel van het verjagingsplan. Daarom is het nodig om gedurende minimaal vier jaar te verjagen, de ontwikkelingen in de gaten te houden en zo nodig bij te stellen.
Heeft u vragen?
Heeft u vragen over de ernstige overlastlocaties? Neemt u dan contact op met bureau Witteveen via info@witteveenadvies.nl. Heeft u een vraag over roekenoverlast, maar woont u niet bij een overlastlocatie dan kunt u een mail sturen naar roeken@westerkwartier.nl.
Heeft u een vraag aan de provincie over de toestemming voor het verjagen van roeken, dan kunt u contact opnemen met het algemene nummer van de provincie (050-3164911) en vragen naar een medewerker van het team Vergunningen, Toetsing en Handhaving (VTH).
Veelgestelde vragen
Hoe is het roekenbeheerplan ontstaan?
In 2021 hebben we een onderzoek uit laten voeren naar de overlast door een deskundige partij. Hiervoor hebben we de meldingen gebruikt die inwoners hebben gedaan. In drie dorpen hebben inwoners veel meldingen gedaan: Leek, Tolbert en Grijpskerk. We hebben twee informatiebijeenkomsten georganiseerd. Hier hebben we met de inwoners die overlast hebben, besproken hoe we dit probleem aan kunnen pakken.
Welke overlast is gemeld bij de gemeente?
Vooral geluidsoverlast, veel inwoners melden dat ze niet meer met het raam open slapen of oordoppen gebruiken. Vogelpoep komt op de tweede plaats, vooral in de tuin. Inwoners kunnen de was niet buiten hangen of niet meer buiten zitten. Ze hebben veel extra werk aan het schoonmaken van ruiten of tuinmeubels. Ook wandelen of fietsen inwoners niet mee langs paden met bomen waar roeken bovenin broeden. De vogelpoep geeft schade aan autolak en zorgt voor een slechtere opbrengst van zonnepanelen. Ook zijn er meldingen dat er geen andere zangvogels meer in de tuin te zien zijn.
Waarom is de roek beschermd en wat houdt dat in?
In Nederland leven steeds minder roeken, omdat er minder ruimte voor ze is. Behalve in Noord-Nederland. Roeken leven in kolonies en maken gebruik van elkaars nesten. Ook als ze niet broeden. De nesten van de roek zijn het hele jaar beschermd. Ook als ze leeg zijn. Inwoners, maar ook de gemeente, mogen roeken niet zomaar verjagen of nesten weghalen. Daarvoor moet de provincie toestemming geven. Dat kan alleen als er een goed beheerplan is. Er staat een geldboete op het verjagen van roeken zonder toestemming. Hoe meer roeken worden verjaagd, hoe hoger de boete. Ook kan illegaal roeken verjagen ervoor zorgen dat de provincie geen toestemming geeft voor het beheerplan.
Wat zijn overlastlocaties en beheerlocaties?
Een overlastlocatie is een locatie waar al meerdere jaren aantoonbaar veel klachten zijn, omdat veel nesten dichtbij veel woningen zitten. Dit komt het meest voor in woonstraten met hoge bomen. Er zijn drie overlastlocaties in de gemeente Westerkwartier waarvoor de provincie toestemming heeft gegeven om roeken te verjagen. Beheerlocaties zijn bosjes waar roeken voor minder overlast zorgen. Hier worden de roeken naartoe verjaagd en gelokt, bijvoorbeeld door het ophangen van nesten.
Wat is een melding en hoe kan ik een melding doen?
Bovenaan op deze pagina staat een ‘inventarisatieformulier roeken’. Met dit formulier kunt u aangeven waar de overlast van roeken is en waar de overlast uit bestaat. De meldingen registreren we per huishouden per jaar. We kijken hierbij naar het aantal adressen dat een melding heeft gedaan, het heeft geen zin om meerdere meldingen te doen.
Wat doen vrijwilligers in het roekenbeheerplan?
Vrijwilligers zijn nodig om te helpen de roeken te verjagen op de bestaande overlastlocaties. Hoe meer inwoners helpen, hoe lichter het werk en hoe meer kans op succes. Aangemelde vrijwilligers ontvangen vooraf een instructie van een ecoloog. Het is niet de bedoeling dat inwoners hier zelf mee aan de slag gaan. Dit is een overtreding van de Wet Natuurbescherming. Ook kunnen de roeken zich dan verspreiden. Met als gevolg dat er meer overlastlocaties bij komen.
Welke mogelijkheden zijn er om te verjagen?
Roeken verjagen mag alleen maar op de manier die de provincie toestaat. Uit ervaring blijkt dat het werken met vrijwilligers met speciale zaklampen het beste resultaat geeft. We roepen inwoners op dit niet zelf te gaan doen. Dit is een overtreding. Andere manieren werken maar tijdelijk of geven een negatief resultaat. Bijvoorbeeld glinstertjes, neproofvogels of alarmpistolen.
Kent de roek natuurlijke vijanden?
De roek kent wel een paar natuurlijke vijanden, zoals de ooievaar en de buizerd. Het is mogelijk om nestkasten voor roofvogels op te hangen waar dit kan, maar niet zonder toestemming van de provincie.
De roeken brengen schade aan landbouw en verjagen de weidevogels. Kan de gemeente daar ook tegen optreden?
Voor deze schade is het roekenbeheerplan geen oplossing. Dit plan gaat over overlast in de woonomgeving. Als boeren schade hebben, kunnen ze die wel bij de provincie melden. De provincie zal vragen of de schade te voorkomen was. Bijvoorbeeld door maatregelen te nemen om de
roeken te verjagen(externe link). In sommige gevallen(externe link) is er wel een vergoeding van schade mogelijk.
Wie is Witteveen Groenprojecten en advies en wat doen ze?
Om het roekenbeheer uit te voeren is speciale kennis nodig van roeken en van de Wet Natuurbescherming. De gemeente heeft hiervoor een aanbesteding gedaan, waarbij Witteveen als beste naar voren kwam. Witteveen is een onafhankelijk bureau dat voor de gemeente het roekenbeheer uitvoert op locaties met ernstige overlast. Ze doen dit samen met vrijwilligers uit de buurt.
